De eerste fase van coalitievorming wordt vandaag afgesloten. Na een duidingsdebat en individuele gesprekken tussen GroenLinks en elke andere partij, brengt informateur Thijs van den Broek verslag uit. Het advies lees je hier.
Aanleiding
In de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart werd GroenLinks de grootste partij in Renkum. Zoals gebruikelijk is, neemt zij het eerste initiatief voor het samenstellen van een groep partijen die als eerste tot een coalitie probeert te komen.
De lijsttrekker van GroenLinks heeft mij benaderd om een advies te geven over welke combinatie van partijen hiervoor de meest voor de hand liggende is. Hierbij vindt u dit advies.
Proces
Op 24 maart vond een duidingsdebat plaats tussen de lijsttrekkers van alle partijen, waarin zij hun voorkeur voor coalities uitten en aangaven wat de belangrijkste thema’s zijn voor de komende vier jaar. Hieruit heb ik de conclusie getrokken dat er geen breed gedeeld beeld bestond van wat de meest wenselijke coalitie is. De afgelopen twee weken heb ik daarom aanvullende en verdiepende gesprekken gevoerd met de verschillende partijen in de gemeenteraad. Hierbij waren de lijsttrekker en secondant aanwezig, samen met de lijsttrekker en kandidaat-wethouder van GroenLinks. Ik heb hen gevraagd naar mogelijke coalities en hun achterliggende beweegredenen daarvoor. Daarnaast hebben wij inhoudelijke thema’s verkend, waarop we raakvlakken en knelpunten geïnventariseerd hebben. Deze gesprekken heb ik zonder uitzondering als constructief en prettig ervaren.
Na afloop is de betrokkenen een verslag van het gesprek gestuurd en getoetst of de inhoud overeenkwam met hun beeld ervan.
Op basis van deze verdiepende gesprekken heb ik een scherper beeld gekregen van de onderlinge verhoudingen en inhoudelijke raakvlakken en knelpunten tussen partijen. Er bleven slechts enkele haalbare combinaties over. Na een laatste verkenning hiervan, ben ik tot dit advies gekomen.
Overwegingen
Of een combinatie van partijen een match oplevert, is van veel elementen afhankelijk. Denk aan:
-
- Electorale: leidt deze combinatie tot een stabiele meerderheid?
-
- Inhoudelijke: zijn er voldoende raakvlakken tussen partijen om tot een samenhangend
programma te kunnen komen?
-
- Relationele: kunnen de personen en partijen met elkaar door één deur?
Ik ga hieronder in op de eerste twee, die leidend zijn geweest in dit advies.
Electorale overwegingen
De uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen heeft tot een heel egalitair beeld geleid: er zijn maar liefst vier partijen met vier zetels: GroenLinks, Gemeentebelangen, D66 en VVD. Dit zijn ook de partijen die in de huidige coalitie zitten. Daarnaast is er één met drie zetels (Partij Renkumse Dorpen) en twee met twee zetels (PvdA en CDA). Deze ‘brede top’ betekent dat voor een coalitie met een werkelijk stabiele meerderheid hetzij alle vier de partijen met vier zetels onderdeel moeten zijn van de coalitie, hetzij drie van hen, samen met één van de andere partijen.Inhoudelijke overwegingen
De gemeente kent volgens de betrokkenen verschillende grote uitdagingen voor de komende periode. Uiteraard zijn voor geen elke partij de grootste uitdagingen precies dezelfde, maar de volgende thema’s worden tenminste door verschillende partijen belangrijk gevonden voor de komende periode:
- Klimaat en duurzaamheid: een stevige inzet op het verduurzamen van de gemeente, in het bijzonder om woningen onafhankelijk te maken van gas.
- De rolverdeling tussen overheid en inwoners; in welke gevallen neemt de overheid het voortouw, wanneer wordt ruimte aan inwoners gelaten? In het bijzonder: wat moet de gemeente doen om initiatieven van inwoners te stimuleren en ondersteunen? De aankomende Omgevingswet is hier bij uitstek een voorbeeld van; deze biedt mogelijkheden om de belangen van inwoners zwaarder te laten wegen. Dat vraagt wel een proactieve houding van de overheid.
- Een toekomstbestendig sociaal domein, dat toegankelijk is en in staat is om kwetsbare inwoners, in het bijzonder ouderen, te helpen, binnen de bestaande knellende financiële kaders.
- Extra inzet op onderhoud van groen, wegen, stoepen en fietspaden; de kwaliteit hiervan is voor verschillende partijen onder een acceptabel niveau gekomen.
- Een degelijk maar modern flexibel financieel beleid en slagvaardige gemeentelijke organisatie om bovenstaande op verantwoorde wijze in de praktijk te brengen.
Conclusie
Op basis van bovenstaande overwegingen is mijn advies om verdere coalitieonderhandelingen te voeren tussen D66, VVD, PvdA en GroenLinks. Het is natuurlijk niet de enige mogelijke combinatie, maar op basis van mijn beeld wel de meest geschikte om tot een stabiele en collegiale coalitie te komen, die openstaat voor vernieuwing en waarin de betrokkenen samen tot ambitieus en samenhangend beleid kunnen komen om bovenstaande uitdagingen het hoofd te bieden.
Via deze weg wil ik alle betrokkenen hartelijk danken voor hun bijdrage aan de totstandkoming van dit advies en wens ik bovengenoemde partijen veel succes en wijsheid bij de komende coalitieonderhandelingen.