Renkum doet mee aan Nacht van de Nacht
Het college stelt in reactie op onze vragen voor mee te doen met de Nacht van de Nacht op 29 oktober aanstaande en de verlichting op openbare wegen waar mogelijk uit te schakelen. En dat kan makkelijk, want inmiddels is de straatverlichting in een groot deel van onze gemeente vervangen door LED-verlichting die softwarematig wordt bestuurd.  
Sinds 2009 wordt de Nacht van de Nacht georganiseerd. Het doel is om weer de schoonheid van de duisternis te beleven - en hopelijk een prachtige sterrenhemel. En natuurlijk duidelijk te maken dat we lijden onder lichtvervuiling. Zo’n tweehonderd gemeenten deden vorig jaar mee.  Kijk hier bij Nacht van de Nacht.

Het andere waar we, wat GroenLinks betreft, gezamenlijk met omliggende gemeenten aan moeten werken, is dat we tot een zogenaamd Dark Sky Park kunnen komen. Daar zijn er maar twee van in Nederland. Maar daar kleven wel wat meer voorwaarden aan.

Sterrenhemel - Alexey Laa - Commons Wikimedia

Sterrenhemel is erfgoed
Lichtvervuiling heet het, de optelling van al het licht dat alle lampen - straatverlichting, etalages, lichtreclame, enzovoorts - ’s nachts uitstralen. Dat maakt bijvoorbeeld dat we nog maar een fractie van alle sterren zien. Onze sterrenhemel wordt door Unesco Nederland dan ook al erfgoed genoemd.
Wat meer belangrijk is: lichtvervuiling is bijzonder schadelijk voor dieren en planten.

Deze nieuwe LED-straatverlichting in onze gemeente bespaart tonnen aan elektriciteitskosten, is beter voor planten en dieren èn maakt de omgeving veiliger.

Dreijense weg oude en nieuwe verlichting

Waarom is minder verlichting veiliger?
Minder fel licht en toch veiliger? Ja, want van nature zijn onze ogen ingericht om heel goed in zwak verlichte omgevingen te kijken. Bij maanlicht, sterrenhemel, de ochtend- of avondschemering. Door helder licht wordt deze eigenschap uitgeschakeld. (Bepaalde eiwitten in onze ogen worden inactief.) We denken dat we met helder licht meer zien, dat het veiliger is, maar dat is dus niet waar. We houden onszelf voor de gek.
Als er opeens een fel licht gaat branden, ben je even van de mik. Je doet je ogen dicht, je knippert vier keer en als je weer kan zien, zie je de lichtbron, maar eromheen is het aardedonker. Dus een inbreker of rover kan zich daar goed verschuilen. Was er geen of matig kunstlicht, dan had je die persoon vast en zeker ontdekt. Heldere buitenlampen en straatlantaarns maken het voor rondwandelende snoodaards ook makkelijker om te zien of een huis het “bezoeken” waard is. Want als het echt donker was geweest, hadden ze een zaklamp moeten gebruiken en dat valt pas op.
Veel huizen hebben een buitenlicht met een sensor. Die signaleert vaak te veel en floept dus nodeloos, aan. Niemand let er meer op. En als je dan toch een sensor en lamp wil, zorg er dan voor dat de sensor buiten is en dat er binnen licht aan gaat. Reken maar dat een inbreker subiet weg gaat.

Waarom is teveel verlichting slecht?
Elke nacht sterven miljarden insecten omdat ze doelloos rondfladderen rond een lamp of er zelfs in willen vliegen en dan door contact met heet glas het loodje leggen. Uitgezonderd de vliegende nachtdieren, denken insecten dat de lamp de zon is en als het dag wordt en de echte zon verschijnt, zijn ze uitgeput en prooi voor vogels, padden en andere dieren. De nachtdieren daarentegen raken in de war omdat zij denken dat de lamp de maan is of een fraaie witte bloem waar ze zich aan kunnen laven.

Trekvogels oriënteren zich op de sterren. De verlichting die opstijgt uit dorp of stad brengt hen van de koers. Of ze vliegen zich te pletter tegen een gebouw of ze raken uitgeput omdat ze de weg kwijt zijn en sterven, al dan niet als prooi van kat of ander roofdier. Niet-trekvogels blijven door verlichting langer wakker en blijken daardoor uiteindelijk korter te leven.

Als bomen ’s nachts beschenen worden door een straatlantaarn, blijft blad - daar waar het licht op valt - langer aan de boom; de boom komt niet in herfstrust. Dat is niet goed als de eerste nachtvorst zich aankondigt. Datzelfde geldt de zogenaamde kortedagplanten. Dat zijn planten die gaan bloeien of vrucht zetten als de nachten weer langer worden dan de dag. Doordat er voortdurend straat- of buitenlamplicht op valt, duren de dagen blijvend heel lang en gaan ze niet bloeien. Misschien herkent u dit wel? Een setje prachtige herfstbloeiers gekocht die maar niet tot bloei willen komen?

Zo vliegen motten en andere insecten zich 's nachts dood
De vliegbewegingen van insecten bij een felle lamp.

Stap vooruit
Minder onnodig licht is dus veiliger en beter voor flora en fauna. De nieuwe verlichting in onze gemeente zorgt voor minder strooilicht, dat is een hele stap vooruit. Wat GroenLinks betreft mogen er meer straatlantaarns ’s nachts helemaal uit en kan ook andere onnodige verlichting worden verminderd– bijvoorbeeld het verlichten van kunstwerken, etalages en gebouwen. GroenLinks blijft zich hiervoor inzetten. En we zijn blij dat de gemeente hier met de Nacht van de Nacht ook aandacht voor heeft. Zullen we samen van de sterren genieten?

Bronnen

  • Essay The tropical light within, P.J. DeVries, Dept. Biological Sciences, University of New Orleans, New Orleans, LA
  • Artificial night lighting and insects: Attraction of insects to streetlamps in a rural setting in Germany, Gerhard Eisenbeis, Department of Biology, Institute of Zoology, Universität Mainz
  • Light Pollution Endangers Our Security and Our Safety, Florida Atlantic University, Department of Physics
  • Het Licht op Natuur / Licht op Landschap project, Nederlands Instituut voor Ecologie, NIOO-KNAW
  • Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV)
  • LAWAAI, STANK EN LICHTVERVUILING IN VLAANDEREN